Podstawa prawna
PKZP opisuje dedykowane Rozporządzenie Rady Ministrów, niestety dość stare. Choć wskazuje całą organizację, podział i zakres wykonywanych czynności oraz sposób sprawowania kontroli to niestety odbiega od oczekiwanych współcześnie standardów. Co ciekawe PKZP funkcjonalnie bliższa jest organizacjom non-profit – gdyż ze zgromadzonych funduszy korzystają czasowo członkowie, a cały zebrany z wpisowego i niepodjętych wkładów, czy wypracowany lokatami, dochód stanowi zawsze zabezpieczenie udzielanych pożyczek lub w określonej części może być przekazane na wsparcie w postaci zapomóg. Niestety kasa zapomogowo-pożyczkowa, podobnie jak inne organizacje tak działające, nie została ujęta wśród organizacji pozarządowych – więc nią nie jest.
Rozporządzenie wyraźnie wskazuje również sposób nawiązania stosunków pomiędzy kasą (ułomną organizacją pracowniczą nieposiadającą pełnej zdolności prawnej), a pracodawcą – poprzez podpisanie umowy. Zatem to pracodawca ma świadczyć pomoc, co więcej literalnie wymienione są obszary tej pomocy. Przytoczmy więc zapisy Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 19 grudnia 1992 r. w sprawie pracowniczych kas zapomogowo-pożyczkowych oraz spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych w zakładach pracy (Dziennik Ustaw z roku 1992 nr 100 poz. 502), aby móc je przeanalizować:
㤠4.[Pomoc dla PKZP i SKOK]
1. Zakład pracy świadczy pomoc PKZP i SKOK w szczególności w zakresie:
1) zapewnienia pomieszczeń biurowych i odpowiednio zabezpieczonego miejsca na przechowywanie pieniędzy,
2) transportu pieniędzy z banku,
3) prowadzenia księgowości, obsługi kasowej i prawnej,
4) dostarczania druków i formularzy,
5) dokonania na rzecz PKZP i SKOK potrąceń w listach płac, listach wypłat zasiłków chorobowych i zasiłków wychowawczych, wpisowego, wkładów miesięcznych i rat pożyczek,
6) przyjmowania wpłat wnoszonych przez emerytów i rencistów oraz osoby przebywające na urlopach wychowawczych,
7) odprowadzania wpłat na rachunek bankowy PKZP lub SKOK,
8) informowania przynajmniej raz w roku członków kas o stanie ich wkładów i zadłużeń.
2. Szczegółowe warunki świadczenia pomocy, o której mowa w ust. 1, określa umowa zawarta między zakładem pracy a PKZP lub SKOK.”
Tyle rozporządzenie. Przepisy te obowiązują w tym kształcie od 28.01.1993 r. choć cała druga część rozporządzenia dotycząca SKOK została uchylona, gdy kasy spółdzielcze opisała dedykowana ustawa. Jak czytamy w rozporządzeniu – zakres pomocy – to katalog świadczeń, które były aktualne w latach… dziewięćdziesiątych (!) – Transport pieniędzy z banku, dostarczanie druków i formularzy… itd. Naturalnie brakuje wielu kluczowych zagadnień np. inspektora danych osobowych, dostarczenia środków autoryzacji dla kont bankowych czy chociażby obsługi informatycznej. Część przepisów, do których odnosiło się Rozporządzenie została całkowicie zmieniona lub nabrała nowego znaczenia. Przykładem jest zmiana podejścia do pracownika, za którego obecnie uważa się również osoby wykonujące pracę w miejscu, czasie i pod kierownictwem określonym przez pracodawcę – bez względu na podstawie jakiej umowy czy kontraktu są wykonywane. Głębokiej zmianie uległy również same przepisy ustawy o rachunkowości czy przepisy regulujące sprawy bankowe, kredytowe, podatkowe czy spadkowe. Warto zatem podejść do zagadnienia praktycznie i uzupełnić brakujące obszary tak, aby cel – bezpieczeństwo, celowość i funkcjonalność PKZP stały się priorytetem.
Praktyczna pomoc pracodawcy to ponoszenie wielu kosztów
Można byłoby tu teraz utworzyć długą liczbę życzeń czego mogą chcieć pracownicy od swojego pracodawcy w temacie PKZP posiłkując się przepisami wskazanym w Rozporządzeniu. Krańcowym przykładem może być oczekiwanie pokrycia kosztów delegacji, zakwaterowania i organizacji oraz zwolnienia od pracy wszystkich członków kasy na czas trwania Walnego Zebrania, które organizowane corocznie byłoby lokowane: to na Wyspach Kanaryjskich, a to znowu przy gorących gejzerach Islandii. Ha! Być może są pracodawcy, którzy i na to się zgodzą – napiszmy to wyraźnie MOGĄ (!!!) Dziś jednak częściej w kasach problemem jest wymiana zużytej pieczątki zarządu czy też kończącego się tonera lub przysłowiowego papieru do drukarki. To właśnie dlatego, tak ważne jest podpisanie umowy o świadczenie pomocy; aby, obie strony: władze PKZP oraz władze przedsiębiorstwa (lub jednostki organizacyjnej) porozumiały się co do jej zakresu. Pewne rzeczy są niezbędne inne zaś tylko wspomagają. Jedne optymalizują działalność obniżając jej koszty, a jeszcze inne budują kapitał ludzki lub podnoszą kwalifikacje obniżając ryzyko pomyłki i kosztownego zadośćuczynienia. Celem staje się zatem pokrycie kosztów bez zwiększania ryzyka. Z praktycznego punktu widzenia pracodawca świadczy pomoc pokrywając wyróżnione koszty:
- koszty obsługi (zatrudnienia ludzi lub wynajęcia firm outsourcingowych);
- koszty użyczenia przestrzeni biurowych, zakupu materiałów oraz opłat bieżących;
- koszty bezpośredniego przygotowania do pracy i szkoleń.
Zdarza się jeszcze czwarty rodzaj kosztu – związany z niektórymi branżami – tj. koszt pokrycia niespłaconych zobowiązań po zmarłym członku (pracowniku). Występuje w tych przedsiębiorstwach i jednostkach, w których śmiertelność jest wyższa ze względu na charakter pracy (policjanci, żołnierze, strażacy, górnicy itd.) Nad tym kosztem nie ma sensu się rozpisywać – pracodawca może przeznaczyć dowolną kwotę ze swoich środków obrotowych na dofinansowanie działalności PKZP (dotacja lub subwencja). Pokrycie niespłaconej pożyczki będzie wyraźnym wsparciem działalności PKZP. Bardzo pozytywnie świadczącym o pracodawcy i jego trosce o pracowników, a zbilansowanie salda funduszu rezerwowego bez ponoszenia kosztów przez członków zwiększa zaufanie do organizacji. Bezpośrednio takie działanie będzie stanowiło pomoc rodzinie (lub spadkobiercom), którzy utracili bliskiego i nie muszą dodatkowo dopłacać.
