Czy można pozwać Zakład pracy, gdy nie wywiązuje się ze swoich obowiązków w stosunku do PKZP ?

Odpowiedź brzmi nie, nie może.

W takim razie w jakim zakresie może działać PKZP jako odrębny podmiot ? Żeby odpowiedzieć na to pytanie należy poznać w jakiej części PKZP jest niezależną jednostką – w jakim zakresie ma osobowość prawną !

Osobowość prawna określa obszar samodzielności podmiotu. Mając pełną osobowość prawną dany podmiot może np. pozywać lub być pozywanym przez „każdą inną osobę” (zdolność sądowa).

Kodeks cywilny (tekst jednolity : Dz.U.2019, poz. 1145) mówi, że:

- człowiek od chwili urodzenia ma zdolność prawną,

- osobami prawnymi są Skarb Państwa i jednostki organizacyjne, którym przepisy szczególne przyznają osobowość prawną,

- do jednostek organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną, stosuje się odpowiednio przepisy o osobach prawnych.

- jeżeli przepis odrębny nie stanowi inaczej, za zobowiązania jednostki, o której mowa w § 1, odpowiedzialność subsydiarną ponoszą jej członkowie; odpowiedzialność ta powstaje z chwilą, gdy jednostka organizacyjna stała się niewypłacalna.

 Jak w polskim prawodawstwie określona jest PKZP ?

O PKZP wspominają dwa (dosłownie tylko dwa) przepisy prawa.

1.Ustawa o związkach zawodowych.

Ustawa z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych ( tj. Dz.U. 12.02.2019 poz.263):

Art.39.1.U pracodawców mogą być tworzone kasy zapomogowo-pożyczkowe, których członkami mogą być osoby wykonujące pracę zarobkową, emeryci i renciści bez względu na przynależność związkową. Nadzór społeczny nad tymi kasami sprawują związki zawodowe.

Art.39.1. Rada Ministrów określi w drodze rozporządzenia szczegółowe zasady organizowania i działania kas, o których mowa w ust. 1, obowiązki zakładów pracy w tym zakresie.

2. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 19 grudnia 1992 r. w sprawie pracowniczych kas zapomogowo-pożyczkowych oraz spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych w zakładach pracy.

Powyżej wymienione przepisy prawa nie określają postępowania PKZP we wszystkich przypadkach- życie nakreśla różne scenariusze a zarządy PKZP mają sprawy, które muszą rozwikłać.

Biorąc pod uwagę orzeczenia sądów oraz opinie prawne kancelarii prawnych (z ostatnich kilkudziesięciu lat) można dojść do ogólnego, poniżej przedstawionego wniosku.

Pracownicza Kasa Zapomogowo-Pożyczkowa ma niepełną, ograniczoną osobowość prawną. Osobowość prawną ma w takim zakresie (w takim obszarze może działać) w jakim określono to w Rozporządzeniu z 19 grudnia 1992r.

Przykładowo. Rozporządzenie wspomina, że PKZP może pozwać pracownika, który nie spłaca swoich zobowiązań w stosunku do Kasy, więc w tym obszarze PKZP ma osobowość prawną.

Rozporządzenie to nie wspomina jednak o możliwości pozwania pracodawcy, więc PKZP nie może być w sporze sądowy z pracodawcą – w tym obszarze PKZP nie ma osobowości prawnej.

Czyli sprawa jest jasna, jeżeli o czymś wspomina rozporządzenie, to PKZP może w ten sposób działać, a jeżeli nie wspomina, to nie może.

PKZP oczywiście nie może pozwać pracodawcy (jak wskazano wcześniej), ale może użyć innych narzędzi do wyegzekwowania jego zobowiązań względem rzecz Kasy. Może np. negocjować z pracodawcą wskazując jego obowiązki zapisane w rozporządzeniu; Kasa powinna przypominać pracodawcy o korzyściach jakie dzięki Kasie ma także pracodawca w dobie „rynku pracownika”; naciskać na pracodawcę może także związek zawodowy, który ma za zadanie działać na rzecz pracowników i pilnować pracodawcy, aby wypełniał wobec nich swoje obowiązki; w „trudnych” przypadkach Kasa możne podeprzeć się działaniami Państwowej Inspekcji Pracy, aby wyegzekwować należne zobowiązania od pracodawcy; można także pozwać pracodawcę do sądu, ale stroną nie będzie Kasa (bo jak powyżej wskazano nie może) lecz pracownik (członek Kasy) lub grupa pracowników (pozew zbiorowy).

Mimo ułomnej osobowości prawnej, jaką niewątpliwie ma PKZP, ich zarządy mają narzędzia aby w pełni samodzielnie i płynnie funkcjonować, przynosząc pracownikom jak i pracodawcom niewątpliwe korzyści.