O czym powinniśmy pamiętać ?

Pracownicza Kasa Zapomogowo-Pożyczkowa (Kasa) jest podmiotem samopomocowym pracowników jednego pracodawcy (PKZP) lub wielu pracodawców (MPKZP). 

Dobra kondycja Kasy zależy od wielu czynników w tym od zakładu pracy, to znaczy:

- od sytuacji zakładu pracy(sytuacji finansowej, jego struktury, sposobu zarządzania itd.), przy którym działa Kasa,

- od podejścia zarządu zakładu pracy do Kasy (inne podejście w jednostkach budżetowych, a inne podejście w podmiotach komercyjnych),

- od ilości pracowników w zakładzie pracy,

- od wieku pracowników,

- od struktury stanowisk pracy w zakładzie pracy,

- od wykształcenia pracowników,

- od wysokości wynagrodzeń pracowników.

Zakład pracy powinien postrzegać działającą przy nim Kasę, jako jedną z możliwości motywacyjnej w stosunku do pracowników. PKZP motywuje pracowników, wiąże z zakładem pracy, wspiera w trudnych sytuacjach, pomaga także poprzez świadczenia bezzwrotne. Dzięki Kasie zwiększa się poziom zaufania członków Kasy w stosunku do siebie nawzajem, do PKZP, ale także do pracodawcy.

Pod względem finansowym (fundusz oszczędnościowo-pożyczkowy) Kasa działa tym lepiej (efektywniej) im więcej aktywów znajduje się na tym funduszu, oraz im więcej środków z tego funduszu znajduje się „w pożyczkach” u pracowników (pod warunkiem braku „kolejki po pożyczkę”).

Ważną rolę w płynnym działaniu Kasy odgrywają zapisy statutu, określające między innymi wskaźniki wewnętrzne wpływające na jej kondycję, do których należą w szczególności:

- wysokość wkładów (składki miesięcznej  oraz sposoby wycofywania wkładów),

- zasady udzielania pożyczek długoterminowych (wysokość oraz okres spłaty pożyczek),

- zasady udzielania pożyczek uzupełniających,

- dynamika przynależności do Kasy (czy ilość członków Kasy zwiększa się czy zmniejsza?),

- długość okresu istnienia Kasy,

- opinia pracowników o Kasie,

- „aktywność” pomocowa Kasy (stan funduszu zapomogowego, wielkość odpisu z funduszu rezerwowego na zapomogowy oraz darowizny zakładu pracy na ten fundusz),

- wykorzystywanie dodatkowych funduszy – możliwych do utworzenia w kasie, np. fundusz „ubezpieczeń wzajemnych”.

Co można zrobić, aby Kasa działała płynnie ?

Działania naprawcze.

I. Należy zadbać o polepszenie wizerunku Kasy wśród pracowników.

Kasa nie powinna być postrzegana tylko jako źródło tanich pożyczek (powinny być także inne wymierne korzyści oprócz uzyskania jak największej pożyczki na jak najdłuższy okres spłaty).

Co praktycznie można zrobić ?

1. Udzielać więcej zapomóg (nie muszą to być duże kwoty) dla realnie potrzebujących, mających najmniejsze dochody członków Kasy. Nie tylko w przypadkach losowych lecz także jednorazowych lub okresowych dla członków, którzy znaleźli się czasowo w trudnej sytuacji. W związku z większymi wydatkami z funduszu zapomogowego należałoby zwiększać odpis z funduszu rezerwowego. Należałoby także zwrócić się, o dofinansowanie tego funduszu, do zakładu (zakładów) pracy. Przedstawić należy korzyści dla pracodawcy z dobrego funkcjonowania Kasy, oraz informacje, że wszelkie wydatki zakładu pracy w związku z PKZP (także darowizna na fundusz zapomogowy) jest kosztem uzyskania przychodu, a zapomogi przekazane pracownikom nie są „ozusowane”. Zapomogi w związku ze zdarzeniem losowym są objęte ulgą podatkową (do 6000zł); podatek (w PKZP od dodatkowych świadczeń) płaci zawsze sam świadczeniobiorca. Warto zwrócić się do pracodawcy oraz do wszystkich działających związków zawodowych (przynajmniej) o jednorazową darowiznę na fundusz zapomogowy. Związki zawodowe powinny także poczuć się w roli opiekuna Kasy (i tym samym opiekuna interesów pracowników).
2. Utworzyć fundusz „ubezpieczeń wzajemnych”, tak aby bardziej wykorzystać pieniądze, które w tej chwili pracownik „traci” na ubezpieczenie na życie w zakładach ubezpieczeń (chodzi o podstawowe ubezpieczenie na życie, gdzie składka jest potrącana przez zakład pracy).

Przeciętne świadczenie z takiego funduszu będzie dwa razy większe aniżeli wypłacane teraz przez zakład ubezpieczeń. Im więcej członków kasy przekonamy do takiego funduszu (przejścia z zakładu ubezpieczeń do tego funduszu) tym więcej oni zyskają, oraz tym bardziej będą czuli się związani z Kasą i zakładem pracy; Kasa, zakład pracy i związki zawodowe zyskają w oczach pracowników !

Wraz z wprowadzaniem powyższych powyżej zasugerowanych zmian w Kasie należałoby przesłać informację do pracodawcy PKZP (a w przypadku MPKZP do każdego pracodawcy) z prośbą o poinformowanie wszystkich pracowników (nie tylko obecnych członków Kasy) o realnych korzyściach z członkostwa w Kasie , możliwościach wypłat zapomóg,  korzyściach członkostwa w funduszu „ubezpieczeń wzajemnych”.

Zmiana postrzegania Kasy wpłynie na to, że osób zapisujących się do Kasy będzie znacznie więcej, ani wypisujących się członków.

II. W przypadku pojawiającej się „kolejki po pożyczki”  - w krótszym okresie należy wprowadzić większą „dyscyplinę finansową”), czyli:

1. Zmaksymalizować  długość okresu wycofywania części wkładów oraz „oddawania” wkładów po wypisaniu się z Kasy. Przekazywać środki jak najpóźniej, ale oczywiście zgodnie ze statutem.
2. Zmniejszyć (przynajmniej czasowo na kilka miesięcy) maksymalną wysokość pożyczek,
3. Wysokość pożyczki uzależnić tylko od zgromadzonych wkładów. Lepiej 3 x wkłady (aniżeli 2 x wkłady + wynagrodzenie brutto), lub wysokość pożyczki uzależnić od sumy wkładów pożyczkobiorcy i jego żyrantów. Tę zmianę należałoby „wypróbować na sucho” czyli po prostu obliczyć – jaka będzie sytuacja w przypadku udzielania pożyczek wg nowej zasad; czy suma kwot pożyczek byłaby mniejsza w stosunku do sumy wkładów pożyczkobiorców ?

„Wypośrodkować” zasady określające wysokość pożyczki, aby najlepiej zarabiający członkowie Kasy – pożyczkobiorcy nie „wykorzystywali w większym stopniu” pieniędzy pracowników mniej zarabiających.

1. Przynajmniej czasowo (np. przez rok) zmniejszyć okresy spłaty pożyczek (skrócić okres spłat o dwa trzy miesiące).
2. Pożyczki uzupełniające przyznawać w skrajnych wypadkach, jedynie gdy zajdzie bardzo szczególna potrzeba świadczeniobiorcy. Praktycznie je wyeliminować, aż do poprawienia się sytuacji finansowej.

W przypadku narosłych problemów z płynnością kasy (duża kolejna oczekujących na pożyczki) Można także w okresie przejściowym ograniczyć ilość udzielania najwyższych pożyczek w miesiącu (np. zmniejszyć do kilku).

W każdej Kasie sytuacja jest specyficzna. Wprowadzenie konkretnych zmian , w konkretnej Kasie, powinno być poprzedzone przeprowadzeniem symulacji zmian (dzięki temu określi się – przynajmniej zgrubnie – czy zmiany przyniosą pozytywne rezultaty).

Powodzenia !