W jednym z poprzednich artykułów zaprezentowane zostały środki finansowe kzp jako wypadkowa ustawowych funduszy: oszczędnościowo-pożyczkowego, rezerwowego czy zapomogowego. Walne zebranie może pochylić się nad powołaniem do istnienia innych funduszy, potrzebnych i charakterystycznych dla każdej kzp z osobna – w zależności od jej wielkości, zgromadzonego kapitału, a często również charakterystyki resortowej (inne oczekiwania mogą mieć np. nauczyciele, pielęgniarki, górnicy, służby mundurowe, itd.). Szereg kas zapomogowo-pożyczkowych funkcjonuje także w Internecie i mediach społecznościowych. Ścieżki te można wykorzystać do zbierania informacji i czerpania dobrych wzorców, sprawdzonych w działaniu u innych.
Przykładem często spotykanego w kzp funduszu jest fundusz pogrzebowy (u innych: pośmiertny), który powstaje z (mniej lub bardziej) dobrowolnych składek miesięcznych (czasem rocznych). Składki te mogą być różnicowane w zależności od charakteru członkostwa – inne wpłacają emeryci, inne czynne zawodowo osoby wykonujące pracę zarobkową u danego pracodawcy. Wypłata świadczenia z takiego funduszu w przypadku śmierci, rozumiana choćby jako zasiłek pogrzebowy, w określonej statutem (lub załącznikiem do statutu) wysokości może dotyczyć członka kzp, jego współmałżonka, dziecka członka kzp, rodziców czy teściów, itp. Ważne, aby statut precyzyjnie wskazywał jakie dokumenty, w jakim czasie należy przedłożyć oraz na jaką wysokość zasiłku (jednakową dla wszystkich członków kzp i dla podobnych zdarzeń) będzie można uzyskać.
Przykładem kolejnego funduszu specjalnego przeznaczenia jest fundusz pomocy koleżeńskiej. Może (i powinien) być on wydzieloną agendą kzp, która jest finansowana z dobrowolnych składek członków oraz samowystarczalna. Uprawnienia do skorzystania ze wsparcie oferowanego przez fundusz pomocy koleżeńskiej zyskują ci członkowie, których dotknęły zdarzenia i przypadki losowe, zwłaszcza te związane z nieprzewidzianymi i dużymi wydatkami. Przypadki, które uprawniają do skorzystania ze środków zgromadzonych na funduszu pomocy koleżeńskiej powinny być opisane w stosownym regulaminie, podobnie jak zasady dokonywania wypłaty przewidzianych świadczeń. Przykładami świadczeń mogą być w tym przypadku wypłaty, z tytułu: narodzin dziecka, przejścia na emeryturę lub rentę, śmierci rodziców (czasem również teściów), śmierci współmałżonka lub dziecka, śmierci członka funduszu, itd. Czasem regulamin funduszu pomocy koleżeńskiej wprowadza dodatkowe warunki sankcyjne, tak aby po skorzystaniu z konkretnego świadczenia i wypisaniu się z funduszu pomocy koleżeńskiej, ponowne zapisanie się wydłużało okres uzyskiwania praw do w/w świadczeń np. do dwóch, pięciu i więcej lat.
Jak można zauważyć fundusz pogrzebowy i fundusz pomocy koleżeńskiej zawierają czasem pokrewne zapisy, przy czym, z tego względu, oba fundusze nie występują równocześnie w jednej kzp. Podobne zastosowanie może mieć fundusz „ubezpieczeniowy”, którego opis i zastosowanie pojawia się m.in. w książce wydawanej i aktualizowanej cyklicznie przez firmę Casco, a zatytułowanej: „Kasy zapomogowo-pożyczkowe – Kompendium wiedzy”. Fundusz ubezpieczeniowy, to w tym przypadku nic innego jak próba odwzorowania klasycznego ubezpieczenia podstawowego (oferowanego przez ubezpieczycieli komercyjnych, często jako firmowe ubezpieczenie grupowe). Łatwo wyobrazić sobie taką sytuację, kiedy wypłata z funduszu ubezpieczeniowego w kzp z danego tytułu, może być zdecydowanie wyższa niż z ubezpieczenia komercyjnego, przy zdecydowanie niższym zaangażowaniu kapitały własnego (niższee składki miesięczne). Mamy w zasadzie do czynienia z samofinansującym się w kzp funduszem, który nie wymaga kosztownego systemu jego obsługi (brak dodatkowych kosztów utrzymania biura, agentów ubezpieczeniowych, pojazdów, czy wreszcie kosztów reklamy). Niestety, pomimo dość szlachetnych założeń, fundusz ubezpieczeniowy nie zyskuje specjalnie na popularności…
Kolejny fundusz, który pojawia się w statutach kzp nazywany jest często funduszem organizacyjnym (czasem okolicznościowym lub w wersji hybrydowej, jako: reprezentacyjno-okolicznościowy). Zdarza się, że odpis na ten fundusz dokonywany jest z funduszu rezerwowego – co zmusza nas do zastanowienia się, czy ustawodawca zakłada taką możliwość? (szersze informacje na ten temat znajdują się w artykule poruszającym tematykę ustawowych funduszy kzp). Fundusz organizacyjny jest przeznaczony zazwyczaj na pokrycie kosztów organizacji działań zapisanych w statucie kzp, np. związanych z konkretnym wydarzeniem (wcześniej zaplanowanym), uroczystością, spotkaniem rocznicowym, zakupem materiałów informacyjnych, itd. Należy zadbać o to, aby dysponenci tego funduszu dokumentowali poniesione koszty poprzez konkretne dokumenty i rachunki, pod baczną kontrolą komisji rewizyjnej.
Kasa zapomogowo-pożyczkowa posiada czasem wolne środki, które może wykorzystać w celach inwestycyjnych. Środki te zgromadzone na funduszu oszczędnościowo-pożyczkowym mogą/powinny czasowo zasilać inny powołany do funkcjonowania w kzp fundusz celowy, np. lokacyjny. Wkłady członkowskie z funduszu oszczędnościowo-pożyczkowego trafiałyby więc na fundusz lokacyjny. Służyłby on kzp „technicznie”, do ewidencjonowania negocjowanych z bankami i podpisywanych przez zarząd lokat terminowych. Ustawa o kzp, wskazuje jako jedno ze źródeł zasilania funduszu rezerwowego właśnie odsetki od lokat terminowych. Zatem fundusz lokacyjny – wyodrębniony chociażby jako subfundusz funduszu rezerwowego – może wskazywać bieżące inwestycje finansowe z majątku kzp w postaci lokat terminowych (lub innych dostępnych na rynku komercyjnym produktów). Dzięki takiemu funduszowi, być może łatwiej będzie więc zarządzać finansami i planować nowe dochody.
Warto pamiętać, iż ustawodawca założył, że to statut konkretnej kzp powinien zawierać zapisy tworzące wybrane (dodatkowe) fundusze oraz wskazywać zasady dysponowania nimi. Fundusze specjalnego przeznaczenia powinny być tworzone w sposób przemyślany oraz celowy, a skorzystanie z „dobrodziejstw” każdego z nich powinno być dostępne w równej mierze dla każdego członka kzp, wypełniającego określone w regulaminach kryteria. Zarząd kasy zapomogowo-pożyczkowej wybrany przez walne zebranie powinien prowadzić rozsądną, rzetelną oraz transparentną politykę finansową. To na jego barkach spoczywa w głównej mierze zaproponowanie i opis wykorzystania funduszy rozumianych jako inne, a traktowanych w praktyce jako fundusze specjalne. Tu warto skorzystać z funkcjonujących w licznych kasach zapomogowo-pożyczkowych, gotowych i sprawdzonych rozwiązań, bo przecież „jeśli chcesz gdzieś dojść, najlepiej znajdź kogoś, kto już tam doszedł”…
