Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 11 września 2014 (Dz.U. z 2014, poz. 1220) od
1 stycznia 2015 zmianie ulegnie wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę. Na podstawie przytoczonego aktu, pracownik zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy od nowego roku za swoją pracę otrzyma wynagrodzenie nie mniejsze niż 1.750 złotych brutto, co oznacza, że w stosunku do roku 2014 wzrośnie ono o 70 złotych brutto. Dla osób, dla których jest to pierwszy stosunek pracy, w pierwszym roku ich zatrudnienia wynagrodzenie nie może być niższe od 80% kwoty ogłoszonego wynagrodzenia minimalnego tj. 1.400 złotych brutto. Wzrost minimalnej płacy za pracę oznacza jednocześnie większą ochronę wynagrodzenia w kwestii dokonywania z niego potrąceń. Zagadnienie to zostało szczegółowo omówione w Kodeksie pracy w art. 84 - 91. Pracodawca jest wobec tego zobowiązany do ścisłego przestrzegania przytoczonych przepisów. Nie może więc bez zgody pracownika potrącać innych należności niż wymienione w art. 87 K.p. oraz przekraczać limitów potrąceń podanych w przytoczonym artykule. Pracodawca jest również zobowiązany do pozostawienia pracownikowi kwoty wolnej od zajęcia.

Wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia za pracę w wysokości:

• minimalnego wynagrodzenia za pracę przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych - przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,
• 75% wymienionego wynagrodzenia - przy potrącaniu zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi,
• 90% wymienionego wynagrodzenia - przy potrącaniu kar pieniężnych przewidzianych w art. 108 K.p.

W przypadku potrąceń dobrowolnych (na podstawie pisemnej zgody pracownika) wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia w wysokości:

• minimalnego wynagrodzenia za pracę, o którym mowa wcześniej - przy potrącaniu należności na rzecz pracodawcy,
• 80% tej kwoty - przy potrącaniu innych należności.

Kwoty wolne od potrąceń ulegają zmniejszeniu proporcjonalnie do wymiaru etatu, na jaki został zatrudniony pracownik (art. 87 par.2 K.p.).

Obliczając kwoty wolne należy posługiwać się takimi samymi zasadami, jak w przypadku ustalania wynagrodzenia netto, którego wysokość uzależniona jest od kosztów uzyskania przychodu oraz uwzględnienia bądź nie kwoty zmniejszającej zaliczkę na podatek. Ustawodawca przy określaniu kwoty wolnej nie wymienił obok składki na ubezpieczenie społeczne oraz zaliczki na podatek, składki na ubezpieczenie zdrowotne. Jednakże według stanowiska Departamentu Prawa Pracy MPiPS składka ta także powinna być brana pod uwagę w trakcie obliczania wynagrodzenia wolnego od obciążeń.

Wysokość kwot wolnych od potrąceń w 2015 r. dla pracowników zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy:

Należy pamiętać, że składki członkowskie np. w PKZP, jak również raty spłacanych pożyczek w pracowniczej kasie należą do tzw. potrąceń dobrowolnych, tj. takich na potrącanie których wyraził pisemną zgodę sam pracownik. W ich przypadku kwota wolna wynosi 80% minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Przykład: Pracownik został zatrudniony w pełnym wymiarze godzin. Zakład pracy znajduje się w miejscowości zamieszkania pracownika. Z chwilą zatrudnienia pracownik złożył PIT-2, uprawniający do zastosowania miesięcznej kwoty zmniejszającej zaliczkę na podatek dochodowy. Płaca brutto została ustalona na poziomie 2.700,00 złotych. Pracownik przynależy do PKZP, z tytułu członkostwa potrącana jest mu miesięczna składka w wysokości 78 złotych. Zatrudniony chciałaby pożyczyć z PKZP 8.500,00 złotych, które następnie spłacałby w 10 miesięcznych ratach. Czy takie potrącenia będą możliwe z wynagrodzenia pracownika w 2015 roku ?

1. Wynagrodzenie brutto: 2.700,00 złotych

2. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne: 2.700,00 złotych

a) Składka emerytalna: 2.700,00 zł x 9,76% = 263,52 zł

b) Składka rentowa: 2.700,00 zł x 1,5% = 40,50 zł

c) Składka chorobowa: 2.700,00 zł x 2,45% = 66,15 zł

d) Składki na ubezpieczenie społeczne razem: 370, 17 zł

3. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne: 2.700,00 zł – 370,17 zł = 2.329,83 zł

a) Składka zdrowotna do pobrania z wynagrodzenia: 2.329,83 zł x 9% = 209,68 zł

b) Składka zdrowotna do odliczenia od podatku: 2.329,83 zł x 7,75% = 180,56 zł

4. Podstawa opodatkowania: 2.700,00 zł – 370,17 zł – 111,25 zł = 2.218,58 zł, po zaokrągleniu 2.219,00 zł

a) Zaliczka na podatek dochodowy: (2.219,00 zł x 18%)– 46,33 zł = 353,09 zł

b) Zaliczka na podatek po odliczeniu składki na ub.zdrowotne: 353,09 zł – 180,56 zł = 172,53 zł po zaokrągleniu 173,00 zł

5. Wynagrodzenie netto: 2.700,00 zł - 370, 17 zł - 209,68 zł - 173,00 zł = 1.947,15 zł

6. Potrącenia dobrowolne

a) Składka członkowska: 78,00 zł

b) Rata pożyczki: 850,00 zł

c) Łączna kwota potrąceń dobrowolnych: 928,00 zł

7. Wynagrodzenie do wypłaty: 1.947,15 zł - 78,00 zł - 850,00 zł = 1.019,15 zł

*Obliczenia zostały wykonane przy założeniu, że ulga podatkowa, pracownicze koszty uzyskania przychodu oraz wysokość procentowa składek na ubezpieczenie społeczne oraz zdrowotne w roku 2015 pozostaną na poziomie z roku 2014.

W świetle nowych przepisów, obowiązujących od 1 stycznia 2015, takie potrącenie nie będzie możliwe z wynagrodzenia pracownika, gdyż kwota pozostawiona do jego dyspozycji będzie niższa od wymaganej (1.028,93 zł) o 9,78 złotych. Ideą kwoty wolnej jest zapewnienie pracownikom pewnego minimum finansowego egzystencji. W przypadki pracownika z przykładu to założenie nie jest spełnione. W tej sytuacji pracownik jedno z potrąceń dobrowolnych będzie musiał spłacać indywidualnie. Zakład pracy nie będzie miał podstaw prawnych do wykonania tego w jego imieniu.