Wynagrodzenia wolne od potrąceń (2016)

Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 11 września 2015 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2016 r. (Dz.U. 14.09.2015 Poz. 1385) od 1 stycznia 2016 r. minimalne wynagrodzenie wynosi 1.850 zł.

Przepisy kodeksu pracy nakładają na każdego pracodawcę obowiązek między innymi:

• wypłaty wynagrodzenia w umówionej wysokości, nie mniejszej niż wynikająca z przepisów o wynagradzaniu lub umowy o pracę oraz ustawy o minimalnym wynagrodzeniu pracowników,
• wypłaty wynagrodzenia w stałym i ustalonym terminie,
• dokonania wypłaty do rąk pracownika, chyba że obowiązek ten zostanie spełniony w innej formie,
• udostępnienia pracownikowi do wglądu dokumentów, na podstawie których zostało obliczone jego wynagrodzenie,
• dokonywania odliczeń i potrąceń z wynagrodzenia pracownika tylko zgodnie z określonymi przepisami.

Tak więc jednym z elementów ochrony wynagrodzenia za pracę jest ograniczenie możliwości dokonywania potrąceń.

Ochronie tej podlega zarówno wynagrodzenie za pracę wykonaną (czyli wynagrodzenie w ścisłym znaczeniu), jak i inne świadczenia pieniężne wypłacane pracownikowi, takie jak: ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop, nagroda jubileuszowa, wynagrodzenie za przestój, odprawa emerytalno-rentowa. Dodatki za pracę w godzinach nadliczbowych lub w porze nocnej. Z ochrony korzystają także tzw. wypłaty gwarancyjne, przysługujące pracownikowi za czas niewykonywania pracy m.in. za czas urlopu wypoczynkowego oraz za czas choroby przysługujące na podstawie art. 92 kodeksu pracy.

Aby dokonać potrąceń z wynagrodzenia za miesiąc. w którym pracownik przebywał na zwolnieniu lekarskim i w związku z tym otrzymał zgodnie z art. 92 kodeksu pracy wynagrodzenie chorobowe, należy zsumować tu wynagrodzenie z pozostałymi składnikami podlegającymi ochronie. Tak otrzymana kwota będzie stanowić podstawę potrąceń.

Pracodawca powinien stosować zasady określone w art. 87-91 kodeksu pracy.

Potrącenia ustawowe

Przepisy ustawowe upoważniają pracodawcę do odliczenia z wynagrodzenia pracownika składek na ubezpieczenia społeczne, zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Dopiero z pozostałej po dokonaniu tych odliczeń kwoty wynagrodzenia może on dokonać potrącenia:

• sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych,
• sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,
• zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi,
• kar pieniężnych.

Wysokość potrąceń ustawowych dokonywanych przez pracodawcę jest ograniczona:

• w przypadku egzekucji świadczeń alimentacyjnych – do 3/5 wynagrodzenia pracownika.
• w przypadku egzekucji innych należności lub potrącania zaliczek pieniężnych – do 1/2 wynagrodzenia pracownika.

Potrącenia dokonywane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne oraz zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi nie mogą w sumie przekraczać połowy wynagrodzenia, a gdy łącznie potrącane są świadczenia alimentacyjne, sumy egzekwowane na mocy innych tytułów wykonawczych i zaliczki pieniężne – ich suma nie może przekraczać 3/5 wynagrodzenia. Nałożone na pracownika kary pieniężne nie mogą natomiast przewyższać 1/10 części wynagrodzenia przypadającego pracownikowi do wypłaty po dokonaniu potrąceń na pokrycie świadczeń alimentacyjnych, innych niż alimentacyjne oraz zaliczek.

Po dokonaniu obowiązkowych potrąceń pracownikowi musi pozostać pewne minimum.

Wolna od potrąceń jest kwota w wysokości:

• minimalnego wynagrodzenia za pracę po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych – gdy na mocy tytułów wykonawczych potrącane są sumy na pokrycie innych należności niż świadczenia alimentacyjne,
• 75% minimalnego wynagrodzenia za pracę po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych – przy potrącaniu zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi,
• 90% minimalnego wynagrodzenia za pracę po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych – przy potrącaniu kar pieniężnych.

Przy dokonywaniu potrąceń na świadczenia alimentacyjne nie określono kwoty wolnej – ogranicznikiem jest natomiast ustanowiona granica potrąceń – do 3/5 wysokości wynagrodzenia przysługującego danemu pracownikowi.

Za zgodą pracownika - potrącenia dobrowolne

Pracodawca może dokonywać potrąceń dobrowolnych zgodnie z pisemną dyspozycją pracownika. Oświadczenie pracownika musi być sporządzone na piśmie pod rygorem nieważności Może się on zgodzić na potrącanie należności będących wierzytelnościami pracodawcy lub osób trzecich. Na rzecz osób trzecich mogą to być np. należności na rzecz: banku z tytułu spłaty kredytu, kasy zapomogowo-pożyczkowej – raty z tytułu zaciągniętej pożyczki, związku zawodowego – składki członkowskie oraz składki na ubezpieczenia dobrowolne, wpłaty na cel społeczny itp. Natomiast wierzytelności na rzecz firmy to pożyczka z ZFŚS, szkoda wyrządzona pracodawcy, którą pracownik zgadza się pokryć, nienależne wynagrodzenie za okres nieobecności w pracy, a także nienależne lub zawyżone wynagrodzenie lub świadczenie (np. wypłacona przez pomyłkę księgowej nagroda jubileuszowa).

W tym przypadku kwoty wolne od potrąceń wynoszą:

• minimalne wynagrodzenie po odliczeniu obowiązkowych składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy – przy potrącaniu należności na rzecz pracodawcy oraz
• 80 % minimalnego wynagrodzenia po odliczeniu obowiązkowych składek na ubezpieczenie społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy – przy potrąceniu należności na rzecz osób trzecich.

Kwoty wolne od potrąceń

Wynagrodzenie minimalne, po odliczeniu wszystkich obowiązkowych obciążeń na rzecz budżetu państwa, jest kwotą, którą pracodawca bierze pod uwagę przy dokonywaniu potrąceń z wynagrodzenia pracownika. Zarówno przy potrąceniach przymusowych (bez zgody pracownika), jak i dobrowolnych, gdzie zgoda na piśmie jest konieczna, trzeba uwzględnić kwotę wolną od potrąceń, która odpowiada kwocie minimalnego wynagrodzenia lub jego procentowej części. Nie dotyczy to jedynie potrąceń alimentacyjnych.

Jeżeli pracownik jest zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy, to kwoty wolne od potrąceń są zmniejszane proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy. Trzeba też pamiętać, że potrąceń należności z wynagrodzenia pracownika w miesiącu, w którym są wypłacane składniki wynagrodzenia za okresy dłuższe niż miesiąc (np. trzynastki, premie), dokonuje się od łącznej kwoty wynagrodzenia uwzględniającej te składniki wynagrodzenia. Może się więc okazać, że w kolejnych miesiącach dopuszczalne są potrącenia w różnej, nieraz wyższej, wysokości.

Pracodawca, który nie przestrzega kodeksowych zasad potrąceń, popełnia wykroczenie przeciwko prawom pracownika, za które grozi grzywna.

Kwoty wolne od potrąceń (ustawowe) w 2016 r.

Kwoty wolne od potrąceń (dobrowolne) w 2016 r.

Jeśli z wynagrodzenia dokonuje się potrąceń ustawowych i dobrowolnych, to najpierw odejmowane są ustawowe w kolejności przewidzianej w art. 87 § l kodeksu pracy, a dopiero później dobrowolne.