1.       Czy komornik może zająć wkłady członkowskie członka PKZP ?

Wkłady członkowskie są przechowywane (księgowane) na imiennym rachunku członka PKZP i stanowią jego własność, a w przypadku rezygnacji z przynależności do PKZP podlegają zwrotowi.

Wkłady podlegają zwrotowi po uprzednim przeksięgowaniu ewentualnej pożyczki członka PKZP.

Same przepisy regulujące zasady działania PKZP nie zawierają żadnych postanowień co do możliwości prowadzenia egzekucji z wkładów członkowskich. Kwestie te zawarte są w kodeksie postępowania cywilnego (Część Trzecia: Postępowanie egzekucyjne, art.758 i następne). W tej sprawie jest także nadal aktualna uchwała 7 sędziów Sądu Najwyższego, mająca moc zasady prawnej.     

Orzeczenie SN  

Wkłady umieszczane na rachunku osobistym członka pracowniczej kasy zapomogowo-pożyczkowej [..]podlegają egzekucji według stosowanych odpowiednio przepisów art. 889 i nast. k.p.c. o egzekucji z rachunków bankowych oraz art. 39 ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. – Prawo bankowe (Dz. U. Nr 20, poz. 108).

Uchwała 7 sędziów SN – zasada prawna, z dnia 22 grudnia 1979 r. sygn. akt: III CZP 27/79, OSNC 1980/4/64, pełny tekst uchwały stanowi załącznik do opracowania.

 2.       Obowiązek informacyjny w stosunku do związków zawodowych.

Czy PKZP ma obowiązek przekazywania Związkom zawodowym działającym w Zakładzie pracy Sprawozdań rocznych ?

 Podstawowym aktem prawnym regulującym działalność PKZP jest Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 19 grudnia 1992 r. O roli związków zawodowych mówi ono w para. 5 . co następuje: „Nadzór społeczny nad PKZP i SKOK sprawują związki zawodowe”.

 Wg książki „Pracownicze Kasy Zapomogowo-Pożyczkowe” K. Jankowiak 2009:

 „Do kompetencji zarządu należy:

1)      przyjmowanie członków PKZP i skreślanie ich z listy

2)      prowadzenie ewidencji członków PKZP,

3)      prowadzenie polityki w zakresie udzielania świadczeń,

4)      przyznawanie pożyczek i ustalanie okresów ich spłat,

5)      podejmowanie decyzji w sprawie odraczania spłaty pożyczek,

6)      przyznawanie zapomóg,

7)      sprawowanie kontroli nad terminowym i właściwym dokonywaniem wpłat i wypłat oraz księgowaniem tych operacji,

8)      podpisywanie dyspozycji pieniężnych i innych dokumentów,

9)      zwoływanie walnych zebrań członków,

10)   składania walnemu zebraniu członków sprawozdań z działalności bieżącej oraz przedstawianie bilansów rocznych do zatwierdzania,

11)   rozpatrywanie okresowych sprawozdań finansowych,

12)   reprezentowanie interesów PKZP wobec kierownika zakładu pracy,

13)   ustosunkowywanie się do wniosków i ustaleń komisji rewizyjnej,

14)   współdziałanie ze związkami zawodowymi oraz przedstawianie im raz w roku sprawozdania (na życzenie związku zawodowego) z działalności PKZP,

15)   współdziałanie z pracownikami wyznaczonymi przez zakład pracy do prowadzenia księgowości, obsługi kasowej i prawnej PKZP,

16)   prowadzenie innych spraw PKZP. „

 Oraz:

„Obowiązek społecznej kontroli działalności kas powierzono związkom zawodowym, a wynika to z art.39 ustawy o związkach zawodowych oraz §5 Rozporządzenia (zob. załącznik do opracowania).

Ustanowienie związków zawodowych organem społecznej kontroli oznacza w pewnym stopniu podporządkowanie działalności PKZP organizacjom związkowym (zakładowym, międzyzakładowym i ponadzakładowym), ale także przejęcie przez te organizacje odpowiedzialności za efektywną działalność kas. Społeczna kontrola związków zawodowych oznacza więc przede wszystkim troskę o rozwój tej formy samopomocy pracowniczej i obowiązek udzielania pomocy, a ponadto nadzorowanie działalności kas i finansowe jej wspieranie, np. poprzez dochody z działalności gospodarczej związków zawodowych, które nie mogą być dzielone pomiędzy członków związku, mogą natomiast z powodzeniem wspierać fundusz zapomogowy PKZP.

Związki zawodowe nie są uprawnione do podejmowania decyzji merytorycznych, nie decydują o przyjmowaniu i skreślaniu z listy członków PKZP, nie ustalają wysokości wkładów i wpłat wpisowego, nie udzielają pożyczek i zapomóg z PKZP i terminach ich spłaty, ale w ramach sprawowanego nadzoru, wynikającego z przepisów Rozporządzenia mogą:

-          uczestniczyć w walnych zebraniach członków kasy 

-          uczestniczyć w posiedzeniach zarządu PKZP (za zgodą zarządu PKZP) - z głosem doradczym,

-          przyjmować do wiadomości wyniki gospodarowania PKZP posiadanymi środkami pieniężnymi np. na podstawie otrzymywanych sprawozdań i bilansów (§22 pkt 14) ,

-          zgłaszać żądanie o zwołanie nadzwyczajnego walnego zebrania PKZP, jeżeli w pracy zarządu kasy powstaną nieprawidłowości wymagające interwencji ogółu członków lub delegatów (§18 ust. 1  pkt 3).

Należy pamiętać, że związki zawodowe powinny być także gwarancją wypełniania przez zakład pracy obowiązków związanych z funkcjonowaniem PKZP.”

 Wg książki „Pracownicza Kasa Zapomogowo-Pożyczkowa” K. Korociński 2014:

„[..]ustawa [o związkach zawodowych] w art. 39. ust.1 ustanowiła nadzór społeczny nad działalnością danej kasy. Ustawodawca rolę kontrolera społecznego funkcjonowania kasy przypisał związkom zawodowym. W szczególności nadzór związków zawodowych powinien objąć następujące zagadnienia:

1. czy w danej PKZP przestrzegana jest 4-letnia kadencyjność organów kolegialnych, takich jak zarząd i komisja rewizyjna,
2. czy raz w roku odbywają się posiedzenia walnego zebrania członków,
3. czy członkom PKZP są dostarczane raz w roku informacje o stanie ich wkładów i zadłużenia,
4. czy są sporządzane protokoły z posiedzeń zarządu PKZP,
5. czy przeprowadzane są wybory uzupełniające do organów kolegialnych PKZP w przypadku rezygnacji z członkostwa w tych organach,
6. czy sprawozdania i bilanse roczne są zatwierdzane przez walne zebranie członków,
7. czy w przypadku powstania szkód i strat są rozpatrywane ich przyczyny oraz są podejmowane decyzje w sprawach ich pokrycia.”

Biorąc pod uwagę powyższe można stwierdzić, że PKZP na obowiązek udostępniania Związkom zawodowym dokumentacji powstającej w PKZP (między innymi Sprawozdania rocznego) ale dopiero na ich prośbę. Nie musi więc inicjować realizacji takiego obowiązku. Żaden przepis nie mówi wprost, że w określonym czasie PKZP musi przekazać Związkom zawodowym określoną dokumentację. Przez co można stwierdzić, że  PKZP ma obowiązek przekazywać sprawozdania roczne (jak i inne dokumenty) Związkom zawodowym, ale dopiero na ich prośbę.

Ogólnie przyjętą zasadę przekazywania sprawozdań rocznych Związkom zawodowym (bez konkretnego żądania Związku zawodowego) trzeba traktować jedynie jako powstałą ze względu na tworzenie dobrych relacji między PKZP, a związkami, które mają pewnego rodzaju obowiązek nadzoru nad PKZP. 

II ETAP

1. Czy dla członków Zarządu i Komisji rewizyjnej w PKZP należy się wynagrodzenie ?

Reguluje to paragraf 16. Rozporządzenia (rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 19 grudnia 1992 roku), który  mówi wprost: „Członkowie organów PKZP wykonują swoje czynności społecznie”.

Przez co należy rozumieć, że wykonują swoje obowiązki bez wynagrodzenia.

2. Czy PKZP dla członków organów mogą pokrywać koszty dojazdów na posiedzenia ?

Koszty te mogą być znaczące szczególnie dla członków organów Międzyzakładowych Pracowniczych Kas Zapomogowo Pożyczkowych.

Można dopuścić, że:

1. Koszty te pokrywa z własnych środków sam członek organu.
2. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby koszty te pokrywał  zakład pracy, przy którym działa PKZP lub solidarnie wszystkie zakłady pracy, których pracownicy należą do Międzyzakładowej PKZP. Zgodnie z Rozporządzeniem Zakład Pracy powinien pokrywać koszty funkcjonowania PKZP. Wlicza on je sobie do kosztów uzyskania przychodów. Dla klarowności sprawy należy wpisać takie zobowiązanie do umowy między zakładem pracy a PKZP.
3. Koszty te mogłaby pokryć sama PKZP z „funduszu obsługi” (należałoby stworzyć taki fundusz w ramach PKZP, a środki pieniężne na ten fundusz uzyskiwać między innymi : od zakładu pracy, z funduszu rezerwowego Kasy lub z innych źródeł).

3. Czy związki zawodowe mają jakiekolwiek obowiązki współfinansowania PKZP ?

Zgodnie z Rozporządzeniem Związki zawodowe sprawują nadzór społeczny nad PKZP (Paragraf 5), nie mają żadnych obowiązków związanych z finansowaniem jakiegokolwiek funduszu w PKZP. Co nie znaczy, że nie mogą wspomagać ich także w tej formie. Związki Zawodowe mogą prowadzić działalność gospodarczą i wypracowywać dochody. Nic nie stoi na przeszkodzie aby ich część przeznaczały na np. fundusz zapomogowy PKZP ( w postaci darowizny), ale żadne przepisy, wprost, takich obowiązków im nie narzucają.

Związki zawodowe mogą wspomagać fundusz zapomogowy PKZP w celu wypłaty świadczeń pomocowych członkom PKZP. Równie dobrze związki zawodowe same mogą wspomagać tych samych pracowników (będących członkami PKZP i będących w sytuacji wymagającej pomocy).

4. Jak długo PKZP powinna przechowywać dokumentację związaną ze sprawami sądowymi ?

Dokumentację taką należy przechowywać  przez 10 lat. Okres przechowywania liczy się od daty wykonania prawomocnego orzeczenia lub umorzenia sprawy (przykładowy wykaz akt typowych – załącznik nr 2 do rozporządzenia Ministra Kultury z dnia 16 września 2002r. w sprawie postępowania z dokumentacją, zasad jej klasyfikowania, kwalifikowania oraz zasad i trybu przekazywania materiałów archiwalnych do archiwów państwowych – Dz.U. Nr 167, poz. 1375).

Pełny artykuł o okresie przechowywania dokumentacji PKZP znajduje się pod linkiem: http://www.pkzp.com.pl/blog/82-laczenie-stanowisk-w-pkzp-2

Jan Trzciński

Opinie zawarte w niniejszym opracowaniu zawierają subiektywny punkt widzenia Autora publikacji.